● Słowo chrzest pochodzi od greckiego słowa: báptisma, co znaczy zanurzenie (obmywanie). Chrzest to pierwszy i najpotrzebniejszy sakrament, który zapoczątkowuje naszą wiarę i otwiera drogę do przyjęcia innych sakramentów. Sakrament ten zobowiązuje nas do stałego nawracania się, do walki z grzechem i pogłębiania wiary. Chrzest jest niezbędnym warunkiem zbawienia („Kto uwierzy i przyjmie chrzest, będzie zbawiony” – Mk 16,16a), ale może być zastąpiony przez „chrzest krwi” (męczeństwo lub „chrzest pragnienia” – pragnienie przyjęcia chrztu, bycia z Bogiem). Chrzest nakłada na rodziców obowiązek wychowania swoich dzieci w wierze katolickiej oraz rozwijania tej wiary.
● Skutki chrztu:
- ochrzczony otrzymuje nowe życie w Chrystusie,
- uwalnia z grzechu pierworodnego (i innych grzechów),
- włącza do wspólnoty Kościoła,
- włącza w życie, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa,
- czyni dzieckiem Bożym,
- stajemy się świątynią Ducha Świętego.
Sakramentu chrztu udziela zasadniczo kapłan lub diakon, ale w sytuacjach wyjątkowych może to uczynić każdy człowiek polewając czoło dziecka wodą i wypowiadając formułę: „N ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego”. Chrzest odbywa się albo poprzez trzykrotne zanurzenie w wodzie albo trzykrotne polanie wodą na czoło dziecka.
Kościół jest przekonany, że w sakramencie chrztu dzieci szczególnie ujawnia się uprzedzająca miłość Boga do człowieka. Przyjmując chrzest jako małe dzieci, od najwcześniejszych lat możemy wzrastać w łasce i przyjaźni z Bogiem.
● Symbolika chrztu:
- polanie wodą: oczyszczenie człowieka z grzechu,
- nałożenie białej szaty: znak wewnętrznej czystości,
- przyobleczenie się w Chrystusa, nowe życie,
- namaszczenie olejem świętym: włączenie w kapłańską, prorocką i królewską misję Jezusa,
- zapalanie świecy: przyjęcie Chrystusa – Światłości, decyzja o pójściu za Nim.
● Chrzest warunkowy:
Zdarzają się sytuacje, gdy poprzez adopcję jesteśmy rodzicami dziecka lub stajemy się jego opiekunami jako rodzina zastępcza. Wówczas chcąc po katolicku wychować dziecko zadajemy sobie pytanie czy jest ono ochrzczone.
Nie wolno pozostawić tego pytania bez odpowiedzi, a tym bardziej zbagatelizować. Ponieważ sprawa chrztu jest niezmiernie ważna, gdyż sakrament ten jest wymagany do zbawienia i stanowi „bramę” do ważnego przyjęcia pozostałych sakramentów. Równocześnie, ponieważ chrzest wyciska niezniszczalny charakter (por. kan. 845 § 1 KPK), nie wolno go powtarzać. Stąd w razie wątpliwości koniecznie należy ustalić, czy chrzest został udzielony, a następnie, czy został udzielony ważnie.Gdyż może być i taka sytuacja, że dziecko zostało ochrzczone, a tylko nie zachowano odpowiednich procedur, aby odnotować fakt chrztu we właściwej księdze parafialnej.
Po rzetelnym sprawdzeniu wszystkich okoliczności więc dopiero wtedy, gdy mimo takich badań nadal będzie uzasadniona wątpliwość, chrztu należy udzielić warunkowo (por. kan. 869 § 1 KPK). Formuła sakramentalna w takiej sytuacji będzie następująca: „ N , jeżeli nie zostałaś(eś) ochrzczona(y), ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego”.
Potrzeba sprawdzenia nie może stać się jednak trudnością dla osób, których szczerą intencją jest pragnienie włączenia osoby otrzymującej chrzest do Kościoła.
● Chrzest w nauce i prawie Kościoła
- Katechizm Kościoła Katolickiego
Chrzest święty jest fundamentem całego życia chrześcijańskiego, bramą życia w Duchu (vitae spiritualis ianua) i bramą otwierającą dostęp do innych sakramentów. Przez chrzest zostajemy wyzwoleni od grzechu i odrodzeni jako synowie Boży, stajemy się członkami Chrystusa oraz zostajemy wszczepieni w Kościół i stajemy się uczestnikami jego posłania. „Chrzest jest sakramentem odrodzenia przez wodę i w słowie”. (1213 KKK)
- Kodeks Prawa Kanonicznego
Chrzest, brama sakramentów, konieczny do zbawienia przez rzeczywiste lub zamierzone przyjęcie, który uwalnia ludzi od grzechów, odradza ich jako dzieci Boże i przez upodobnienie do Chrystusa niezniszczalnym charakterem włącza ich do Kościoła, jest ważnie udzielany jedynie przez obmycie w prawdziwej wodzie z zastosowaniem koniecznej formy słownej. (Kanon 849 KPK)
- Instrukcja o chrzcie dzieci „Pastoralis action”
Wielu rodziców przeżywa rozterkę widząc jak ich dzieci wychowane po chrześcijańsku, porzucają wiarę i odchodzą od przyjmowania Sakramentów. Niektórzy pasterze stawiają sobie pytanie, czy nie powinni być bardziej wymagający w udzielaniu Chrztu dzieciom. Są także tacy, którzy uważają, że Chrzest dzieci należałoby odłożyć do czasu, gdy będzie można przeprowadzić dłuższy lub krótszy katechumenat. Wysuwane są wreszcie postulaty, by ponownie rozważyć – przynajmniej jeśli chodzi o dzieci – naukę Kościoła o konieczności Chrztu i w związku z tym wyrażają życzenie, by udzielanie Chrztu odłożyć do wieku, w którym przyjmujący będzie mógł osobiście wyrazić przyrzeczenia albo nawet do czasu wejścia w wiek dojrzały.
● Przed udzieleniem dziecku sakramentu chrztu świętego
Rodzice dziecka:
1. Rodzice zgłaszają się do kancelarii parafialnej [✽] , celem sporządzenia aktu chrztu świętego na dwa tygodnie przed planowaną datą chrztu dziecka, przynoszą ze sobą dowody osobiste oraz odpis aktu urodzenia dziecka z USC.
2. Uczestniczą w konferencji – której termin poznają przy zgłoszeniu – przygotowującej do chrztu świętego.
3. Przystępują do sakramentu pokuty.
Rodzice chrzestni:
1. Mają obowiązek bycia osobami wierzącymi i praktykującymi.
2. Przystępują do sakramentu pokuty.
3. Jeżeli są osobami spoza parafii w której chrzczone jest dziecko, przedstawiają zaświadczenie wystawione przez ks. proboszcza swojej parafii [❖] potwierdzające ich zdolność do bycia rodzicami chrzestnymi.
Rodzicami chrzestnymi nie mogą być następujące osoby:
1. Będące biologicznymi rodzicami dziecka.
2. Nieochrzczone oraz te, które nie przyjęły sakramentu bierzmowania.
3. Należące do jakiejś sekty lub innej nieformalnej grupy wyznaniowej.
4. Które publicznie zaparły się wiary.
5. Które są wrogo ustosunkowane do wiary, religii i Kościoła.
6. Na które zgodnie z Kodeksem Prawa Kanonicznego została nałożona kara kościelna.
7. Będące publicznymi jawnymi grzesznikami.
8. Żyjące w związku niesakramentalnym lub konkubinacie z drugą osobą.
Uwagi:
1. Jeżeli z jakiś obiektywnych przyczyn (np. długotrwałego pobytu poza granicami kraju) decydentem o chrzcie dziecka jest inna niż jego rodzice osoba – opiekująca się dzieckiem, wówczas winna ona posiadać pisemną zgodę (z uwierzytelnionym podpisem) przynajmniej jednego z rodziców dziecka. Zgoda taka jest wymagana szczególnie wówczas, gdy rodzice nie będą obecni przy chrzcie swojego dziecka.
2. W bardzo wyjątkowych i tylko uzasadnionych przypadkach zamiast jednego z rodziców chrzestnych przy chrzcie może być obecna osoba nazywana „świadkiem chrztu”. Jednakże „świadek chrztu” nie zastępuje rodzica chrzestnego, a jedynie jego fizyczna obecność sprawia, że wraz z faktycznym rodzicem chrzestnym tworzy zwyczajową parę. Chcąc w tej sprawie uzyskać więcej informacji należy pytać ks. proboszcza.
3. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami prawa w zakresie ochrony danych osobowych (w tym RODO) rodzice biologiczni dziecka mają prawo podać dane personale rodziców chrzestnych, a proboszcz parafii – w sprawach związanych z planowanym chrztem – ma prawo je przetwarzać.
[✽] Pozycja kanoniczna osób fizycznych według Kodeksu Prawa Kanonicznego
Parafianinem jest osoba zamieszkująca na terenie parafii na stałe (kan. 100 KPK) lub przebywająca tymczasowo, lecz co najmniej 3 miesiące (kan. 101 § 2 KPK). Zarówno przez zamieszkanie stałe jak i tymczasowe, każdy uzyskuje własnego proboszcza (kan. 107 § 1 KPK). Proboszczem własnym jest proboszcz miejsca aktualnego pobytu (kan. 107 § 3 KPK).
Wobec powyższych uregulowań prawnych wynikających z Kodeksu Prawa Kanonicznego informujemy, że fakt stałego lub tymczasowego zameldowania na mocy przepisów prawa cywilnego nie określa uprawnień parafianina. Osoba zameldowana, która nie przebywa na terenie parafii wszelkie formalności np. związane z chrztem, byciem rodzicem chrzestnym, ślubem lub pogrzebem załatwia z proboszczem aktualnego miejsca swojego pobytu.