● Jednym z głównych zadań, jakie wyznaczył II Sobór Watykański Kościołowi na przełom tysiącleci chrześcijaństwa, jest odnowa świadomości eklezjalnej u świeckich, prowadząca ku nowej ewangelizacji. W tym duchu odbywa się nauczanie papieskie, temu też m.in. służył Wielki Jubileusz Roku 2000, a w Polsce stało się to powodem zwołania II Polskiego Synodu Plenarnego (1991-1999). Rozważając ten problem z teologicznego punktu widzenia, można powiedzieć, że ta przemiana mentalności kościelnej przebiega przez parafie.
Zmiana sytuacji społeczno-politycznej po 1989 r. postawiła przed polskim Kościołem nowe problemy, w tym konieczność przeorientowania modelu duszpasterstwa. Dotychczasowe tradycyjne duszpasterstwo parafialne, z uwagi na swą masowość, było skierowane do tzw. przeciętnego katolika. Nacisk systemu ograniczał społeczną aktywność i dlatego główną rolę w życiu eklezjalnym odgrywali księża, przy niewielkim zaangażowaniu laikatu. W efekcie cechą dominującą polskiego katolicyzmu stała się powierzchowność i bierność, co przełom roku 1989 obnażył bardzo wyraźnie. […]
Aby parafia była „wspólnotą wspólnot”, konieczna jest autentyczna promocja laikatu polskiego na poziomie parafii i budzenie współodpowiedzialności świeckich za ewangelizację przez zaproszenie do współuczestnictwa.
Ponieważ wspólnota jest wymagająca. To nie zgromadzenie ludzi świętych, ale dążących do świętości, mających niepokój ewangelicznego młodzieńca, który stara się zachowywać przekazania, ale czuje, że do osiągnięcia życia wiecznego czegoś mu brakuje. Wspólnota jest wymagająca i dla pasterzy, i dla samych członków. Pokazuje bowiem prawdę o nas, a bywa ona bolesna, np. kiedy uświadamiamy sobie lub inni uświadamiają nam, jak wiele w nas pychy i egoizmu. Owszem, wtedy wspólnota rani, ale jeśli zgodzimy się na to i uznamy, że jest w niej Pan, który działa przez wspólne spotkania, liturgię, drugiego człowieka, wtedy ta sama wspólnota zaczyna leczyć. Papież Benedykt XVI powiedział, że przyszłość Kościoła jest w rękach małych wspólnot.
Z kolei Jan Paweł II w adhortacji „Christifideles Laici” podkreślał, że są różne sposoby bycia razem. Może to być grupa, ruch, wspólnota, stowarzyszenie. Zwykle nie rozgraniczamy tych pojęć. Tymczasem stowarzyszenie posiada swój status, strukturę, członkowie np. AK czy KSM składają przyrzeczenia, otrzymują legitymacje. Natomiast we wspólnocie nie ma formalizacji, jest za to lider, animatorzy, cykliczność spotkań, zobowiązania.
Przyzwyczajenie do traktowania podmiotów katechezy w kategoriach niemalże wyłącznie jednostkowych i administracyjnych jest jeszcze dość silnie zakorzenione w Kościele. Zwykle bowiem, gdy mówi się o odpowiedzialności za katechezę, wymienia się albo poszczególne osoby sprawujące określone funkcje (biskup, proboszcz, duszpasterze. katecheci), albo instytucje (wydziały duszpasterskie kurii biskupich), mało zwracając uwagę na rolę i znaczenie w procesie katechetycznym całej wspólnoty chrześcijańskiej. Stąd też temat wspólnoty jako podmiotu katechezy wydaje się niezmiernie istotny dla prawidłowego i integralnego rozumienia zarówno natury samej katechezy, jak i podziału oraz stopni czy hierarchii kompetencji i odpowiedzialności za nią tych, którzy ją tworzą.
Wydaje się, że samo pojęcie «wspólnota chrześcijańska» nie niesie jeszcze ze sobą tych potrzebnych konotacji, które pozwoliłyby wydobyć jej prawdziwą rolę i znaczenie dla całego procesu katechetycznego. Dopiero jej ujęcie w kategoriach komunii («communio»), a więc w tym, co możemy określić jako więź, udział, uczestnictwo, a także obdarowywanie ze strony Boga i przyjęcie Boskiego daru przez człowieka, aby urzeczywistnić go w postawie służby, może w większym stopniu przybliżyć nam znaczenie wspólnoty dla tworzenia i rozwoju katechezy, będącej nie czym innym, jak właśnie odpowiedzią Bogu na jego zaproszenie do stawania się dojrzałymi w wierze.
Czytaj:
Catechesi tradendae, o katechizacji w naszych czasach
Christifidelis laici, o powołaniu i misji świeckich w Kościele i w świecie dwadzieścia lat po Soborze Watykańskim II
Evangelii nuntiandi, o ewangelizacji w świecie współczesnym